ถาม : เมื่อจิตรู้ เสมือนยืมขันธ์มาทิ้งขันธ์อีกที ใช่ไหมครับ

(ขยายความต่อจากคำถาม ตัวรู้ ที่ฝึกในการฝึกสติ ใช่เป็นนามในขันธ์ห้าหรือป่าวครับ ?)
ตอบ : ขอนำสำนวนของท่านเจ้าคุณพระพรหมคุณาภรณ์ มาตอบ ดังนี้
“มนุษย์มีความโน้มเอียงที่จะยึดถืออยู่เสมอว่า ตัวตนที่แท้ของตนมีอยู่ในรูปใดรูปหนึ่ง
บ้างก็ยึดเอาจิตเป็นตัวตน บ้างก็ยึดว่ามีสิ่งที่เป็นตัวตนอยู่ต่างหาก แฝงซ้อนอยู่ในจิตนั้น
ซึ่งเป็นเจ้าของ และเป็นตัวการที่คอยควบคุมบังคับบัญชา กายและใจนั้นอีกชั้นหนึ่ง

การแสดงขันธ์ ๕ นี้ มุ่งให้เห็นว่า สิ่งที่เรียกว่า “สัตว์” “บุคคล” “ตัวตน” เป็นต้นนั้น เมื่อแยกออกไปแล้ว
ก็จะพบแต่ส่วนประกอบ ๕ ส่วนเหล่านี้เท่านั้น ไม่มีสิ่งอื่นเหลืออยู่ที่จะมาเป็นตัวตนต่างหากได้
และแม้ขันธ์ ๕ เหล่านั้น แต่ละอย่างก็มีอยู่เพียงในรูปที่สัมพันธ์เนื่องอาศัยกัน ไม่เป็นอิสระ
ไม่มีโดยตัวของมันเอง ดังนั้นขันธ์ ๕ แต่ละอย่าง ๆ นั้นก็ไม่ใช่ตัวตนอีกเช่นกัน

รวมความว่า หลักขันธ์ ๕ แสดงถึงความเป็นอนัตตา ให้เห็นว่าชีวิตเป็นการประชุมเข้าของส่วนประกอบต่าง ๆ
หน่วยรวมของส่วนประกอบเหล่านี้ ก็ไม่ใช่ตัวตน ส่วนประกอบแต่ละอย่าง ๆ นั้นเอง ก็ไม่ใช่ตัวตน
และสิ่งที่เป็นตัวตนอยู่ต่างหากจากส่วนประกอบเหล่านี้ก็ไม่มี
เมื่อมองเห็นเช่นนั้นแล้ว ก็จะถอนความยึดมั่นถือมั่นในเรื่องตัวตนได้”

ดังนั้น จะเรียกว่า ยืมมาทิ้ง ก็ไม่ว่าอะไร แต่ทิ้งแล้วไม่หยิบมาอีก
จุดสำคัญอยู่ที่ เห็นความจริง แล้วถอนความถือมั่น
และขอนำ ภารสุตฺตคาถา มาแสดงประกอบ เพื่อให้เข้าใจชัดขึ้น
เป็นสำนวนที่แปลโดย หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
ซึ่งหลวงปู่แปลได้สะใจดี
……………………………………….

ภารา หเว ปัญจักขันธา
ขันธ์ ๕ เป็นภาระอันหนัก เว้ย

นิจฉาโต ปรินิพพุโต ติ
เป็นผู้หมดความอยาก แล้วปรินิพพาน ดังนี้

พระอาจารย์กฤช นิมฺมโล
เรียบเรียงจากตอบโจทย์บนนิมฺมโลเพจ
วันที่ ๑๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๙