#นิมฺมโลตอบโจทย์ #สมาธิที่ขาดสติ #ถาม : “การเจริญสติ” สามารถทำพร้อมไปกับ “การนั่งสมาธิ” ได้หรือไม่ หรือควรทำแยกกัน? #ตอบ : “สติ” ควรทำตลอด ไม่มีเวลาไหนที่ไม่ควรทำ สมาธิ ถ้าขาดสติเนี่ย น่ากลัวนะ ทำสมาธิ เอาแต่สมาธิ แล้วไม่เน้นสติ!..? “สติ” คือ ความรู้สึกตัว คือ ความระลึกได้ว่า ตนเองทำอะไรอยู่ รู้สภาวะ รู้กายรู้ใจ เพราะฉะนั้นการที่มีสติ มันจำเป็นอยู่เสมอ มีพุทธศาสนสุภาษิตอยู่คำหนึ่งว่า “สติ สพฺพตฺถ ปตฺถิยา” แปลว่า “สติจำปรารถนาในที่ทั้งปวง” “จำปรารถนา” หมายความว่า แม้เราไม่ปรารถนา ก็ ‘ต้อง’ ปรารถนา มัน ’จำปรารถนา’ เหมือน โต๊ะ จำปรารถนา พื้น ถ้าไม่มีพื้น ก็ตั้งโต๊ะไม่ได้ แม้ไม่อยากจะมีพื้น ก็ต้องมี มันต้องมี! “สติ” มันต้องมี ในที่ทุกสถาน ในการณ์ทุกเมื่อ เพราะฉะนั้นสิ่งที่ครูบาอาจารย์ จะคอยบอกคอยย้ำเตือน กับลูกศิษย์อยู่เสมอก็คือว่า “อย่าขาดสติ!” “สติ” อีกแง่หนึ่ง ก็คือ “ความไม่ประมาท” ถ้า “มีสติ” อยู่เมื่อไหร่ ก็ยัง “ไม่ประมาท” อยู่เมื่อนั้น ถ้า “ขาดสติ” เมื่อไหร่ ก็ “ประมาท” ทันที ถ้าเราจะปฏิบัติให้ตรง ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ก็ควรจะ “มีสติยู่เสมอ” พระพุทธเจ้า พระองค์มีปัจฉิมโอวาทเอาไว้ว่า “ท่านทั้งหลาย พึงทำความไม่ประมาท ให้ถึงพร้อมเถิด” เพราะว่าสังขารทั้งหลาย มีอันเสื่อมไปเป็นธรรมดา ถ้าเราปล่อยใจขาดสติไป แม้จะมุ่งไปเอาสมาธิ แต่สมาธินั้นขาดสติ สมาธินั้นกลับเป็นของที่น่ากลัว และทำร้ายตัวเองได้ เช่น พระเทวทัต จิตเป็นอกุศลก็ไม่รู้ ก็คือ ขาดสติ ขาดสติ ไม่รู้ว่า.. จิตกำลังเป็นอกุศล จิตกำลังแค้นเคือง จิตกำลังอยากใหญ่ ..แล้วทำสมาธิ มีความโลภ มีความแค้น มีความอยากใหญ่ ..ไปหลอกเจ้าชายอชาติศัตรู (พระเทวทัต) มีสมาธินะ สามารถเหาะได้ แปลงกายได้ หลอกเจ้าชายได้ อย่างนี้ “สมาธิที่ขาดสติ” เพราะว่า “จิตที่เป็นอกุศลอยู่ ก็ไม่รู้ ไม่เห็น” “สติ” ก็คือ รู้ทัน “รู้ทันจิต” ที่มันเป็นอกุศล “รู้ทันกิเลส” ที่เกิดขึ้นในใจ สภาวะที่เป็นอยู่ขณะนี้ จิตขณะนี้มันเป็น กุศล? หรือ อกุศล? ก็ให้ “รู้” ด้วย เพราะฉะนั้น ขาดสติไม่ได้เลย ถ้าคิดจะเจริญสมาธิ หรือคิดจะนั่งสมาธิ สิ่งสำคัญ ก่อนจะนั่งสมาธิ คือ เจริญสติให้เป็นก่อน มองออกไหมว่า.. ขณะนี้ ‘เป็นกิเลส?’ หรือ ‘ไม่ใช่กิเลส?’ ขณะนี้ ’เป็นกุศล?’ หรือ ‘อกุศล?’ มองสภาวะให้ออกก่อน ไม่อย่างนั้นแล้ว เราจะไปเจริญอกุศลอย่างเพ่งๆ คิดจะทำสมาธิ แต่ไปเจริญอกุศลอย่างเพ่งเอาไว้ด้วย มันก็กลายเป็นว่า เพราะขาดสติ ทำให้ทำมิจฉาสมาธิ ต้องระวังด้วยนะ! จริง ๆ แล้ว “สติจำเป็นในที่ทุกสถาน ในการณ์ทุกเมื่อ” “สติ สพฺพตฺถ ปตฺถิยา” “สติจำปรารถนาในที่ทั้งปวง” ไม่ใช่ว่าจะนั่งสมาธิล้วนๆ ไม่เอาสติ..ไม่มีนะ ต้องมีสติอยู่เสมอ พระอาจารย์กฤช นิมฺมโล เรียบเรียงจากตอบปัญหาธรรม รายการธรรมะสว่างใจ ออกอากาศวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๖๔ ลิงค์รายการ https://www.youtube.com/watch?v=lIRLHmJNZjM (นาทีที่ 45:44